Open Source: Mythen en Realiteit

Binnen de overheid heeft de term “Open Source” al decennialang een magische klank.

Het roept beelden op van transparantie, maatschappelijke verantwoordelijkheid, en onafhankelijkheid van grote techreuzen. De Europese Commissie geeft in haar ICT-strategie flink de ruimte aan open source en ziet dit als een voorloper in de digitale transitie, gericht op openheid, autonomie, en de burger. 

De Voordelen van Open Source 

Om het gebruik van open source software te promoten, worden alle mogelijke voordelen benadrukt: continuïteit, leveranciersonafhankelijkheid, marktwerking, (keten)samenwerking, innovatie, veiligheid, en zelfs duurzaamheid. Goede open source software biedt inderdaad veel voordelen. Het is niet voor niets dat bijna elke commerciële software tegenwoordig gebruik maakt van meerdere open source componenten. Het is vaak economisch niet rendabel om die functionaliteit zelf te ontwikkelen, of er is simpelweg geen beter alternatief voorhanden. 

Maar, zoals het gezegde luidt, als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat meestal ook het geval. 

De Mensen Achter Open Source 

Open source software wordt gebouwd door slimme, gepassioneerde mensen. Maar net als iedereen hebben deze mensen verantwoordelijkheden zoals een hypotheek, een gezin en andere dagelijkse zorgen. De communities die open source projecten ondersteunen zijn zeer divers van samenstelling en overtuiging. Sommige projecten worden door één enkele persoon onderhouden, terwijl andere steunen op bijdrages van medewerkers van grote bedrijven die hun werknemers toestaan om tijdens werktijd bij te dragen aan open source projecten. Echter, de kachel moet branden en de koelkast moet koelen, dus ergens zal er iets betaald moeten worden aan al die mensen die tijd en energie stoppen in open source software. 

Daarnaast zijn, ondanks de vaak genoemde ‘peer review’, fouten onvermijdelijk. Voorbeelden van fouten die een enorme impact hadden zijn bijvoorbeeld de bugs in Log4J, het Java Spring Framework en OpenSSL. Deze gebeurtenissen lieten zien hoe kwetsbaarheden in open source software in sommige gevallen kunnen leiden tot wereldwijde paniek. Ook komt het voor worden wijzigingen doorgevoerd om politieke statements te maken, zoals protestware die onverwacht opduikt op de systemen van gebruikers. Er zijn ook gevallen waarbij ontwikkelaars hun eigen code saboteren uit protest tegen oorlogen of tegen grote bedrijven die volgens hen profiteren van open source zonder iets terug te geven. 

Risicomanagement bij Open Source 

Het belangrijkste punt hier is dat risicomanagement essentieel is bij elke softwarekeuze, en open source is daarop geen uitzondering. De risico’s zijn anders, maar zeker aanwezig. Bij het kiezen van open source software is het cruciaal om deze risico’s te overwegen en te beheren. 

De Nadelen van Open Source 

Hoewel open source software veel voordelen biedt, zijn er ook nadelen die niet genegeerd mogen worden. De afhankelijkheid van vrijwilligers en de mogelijke discontinuïteit van projecten zijn reële zorgen. Bovendien kunnen veiligheidsrisico’s ontstaan door het open karakter van de code en kan de ondersteuning soms tekortschieten vergeleken met commerciële software. 

In het volgende deel zullen we dieper ingaan op de specifieke voor- en nadelen van open source software en hoe deze zich verhouden tot de behoeften van organisaties. Risicomanagement en een gebalanceerde benadering zijn hierbij cruciaal. 

Conclusie 

Open source software biedt veel voordelen en kan een waardevolle toevoeging zijn aan de IT-strategie van elke organisatie. Echter, het is belangrijk om de potentiële risico’s en nadelen niet te negeren. Door een weloverwogen aanpak en goed risicomanagement kan open source software een belangrijke rol spelen in de digitale transitie en het bereiken van technologische autonomie.